Wereldburger of niet?

Na het lezen van een reactie op mijn vorige bericht, zit ik na te denken over het zijn van wereldburger. Geen eenvoudige vraag, en nu ik 5 uur per dag werk en 5 uur per dag cursus heb (op vrijdag 7 uur werk en 5 uur cursus) blijft er ook niet veel tijd over om over dit soort vraagstukken mijn licht te laten schijnen.

Ik woon nu al weer meer dan 3,5 jaar in Spanje en het is duidelijk dat ik voor de Spanjaarden altijd een buitenlander zal blijven, hoewel ik absoluut hun respect heb verdiend door de taal te leren en mij aan te passen aan hun gewoonten en cultuur. Aan de andere kant zijn er reacties van mijn kant die zo ingebakken zijn dat ik niet eens zie dat ze, zeker in ogen van een Spanjaard, zo vreselijk direct Nederlands zijn. Het is de cultuur waarin ik ben opgegroeid en het kost heel erg veel tijd en vooral tact om van beide kanten begrip te kweken. In hoeverre dat begrip mogelijk is, is afhankelijk van de achtergrond van de desbetreffende Spanjaard.

Veel Spanjaarden, zeker die van mijn leeftijd en meer nog in Andalucia (als zijnde de meest arme regio in Spanje), zijn nog nooit in het buitenland geweest. Soms zelfs nog niet eens buiten hun regio. Spaanse Man is 1x in Duitsland geweest voor zijn werk maar verder niet en ook voor hem gaat er niks boven Andalucia. Eén van zijn dooddoeners als ik iets vertel over hoe het in Nederland gaat, is: Je bent nu in Spanje/Andalucia. Einde discussie.
Voordeel is dat Spaanse Man in ieder geval veel gelezen heeft en daardoor in staat is iets verder te kijken dan neus lang is. Anders zou onze vriendschap ook niet meer dan een jaar overleeft hebben.

Om 3 voorbeelden te geven van cultuurverschillen die ik recent tegen kwam:
Op het werk
Mijn manager (Spaanse) eist respect van mij, alleen omdat ze hoger in rang is. In Spanje heel normaal maar ik moet in Nederland de eerste manager nog tegenkomen die dit in zijn hoofd zal halen. In Nederland moet je als manager respect verdienen door hoe je je werk doet.
Een discussie in de moestuin:
Als een vriendje blijft slapen in huis van ouders en dochter, dan moet dat in aparte slaapkamers. Einde discussie. Ik herinner mij nog een discussie met mijn moeder toen mijn eerste serieuze vriendje bleef slapen. Zij vroeg waar ik het extra matras in mijn slaapkamer wilde hebben terwijl ik heel verontwaardigd zei dat hij op de zolderkamer moest slapen. Nu is Andalucia wel meer conservatief dan andere regio's in Spanje, maar het geeft wel aan hoe diep cultuur in ons geworteld is.
Op de cursus:
Ik kwam op de cursus na het werk (vanwege een vergadering met mijn klant waren mijn werkuren verschoven en ging ik direct door) en was gaar. Komt mijn lerares vragen waar ze mij mee kon helpen en mijn reactie was: laat me even alleen. In Nederland kun je dit maken, maar iedereen op mijn cursus was geschokt. Voordeel was dat ik merkte dat mijn reactie kennelijk niet zo gepast was, dus dan zijn excuses snel gemaakt en kun je afspraken maken over een volgende keer.

En ook als ik aan Nederland denk, ik heb de Nederlandse nationaliteit, ik ben er geboren en getogen. Maar ik voel mij meer noorderling dan Nederlander, inclusief het wantrouwen tegen de regering die, in mijn mening, ervan uitgaat dat Nederland de Randstad is en dat de wereld bij Zwolle ophoudt. Ook op het werk, waar we met zo'n 150/200 Nederlanders zijn is het verschil tussen westerlingen, zuiderlingen en noorderlingen merkbaar.

Met hard werken denk ik dat het mogelijk is om je bewust te worden van het effect dat cultuur heeft op onze gedachten en gedragingen. Maar ik denk niet dat het helemaal uit te bannen is. In zoverre weet ik ook niet of het mogelijk is om echt wereldburger te zijn. Zolang het mogelijk is om van beide kanten om respect op te brengen, kun je een eind komen maar er zijn dingen die waarschijnlijk nooit te begrijpen zijn en het is de vraag of je in staat bent om daar op zijn minst niet veroordelend tegenover te staan of begrip voor op te brengen.

Als je maar lang genoeg het gevoel hebt dat je niet mag zijn wie je bent (en dat is het gevoel wat veel Catalanen hebben) dan komt er een moment dat je in opstand komt. Hoewel de meerderheid van de Catalanen geen onafhankelijkheid wil maar wel meer zeggenschap over hoe zij dingen in hun autonome provincie willen regelen (in Spanje hebben de provincies meer zeggenschap over hoe zij dingen willen regelen dan in Nederland) en hoe de verdeling van het geld tussen de staat en de provincies moet plaats vinden. In die zin is het ook een economische discussie.

In hoeverre een situatie uit de hand loopt, hangt van veel factoren af.
Nu ik ook voor het Belgische kantoor van mijn klant werkt met het kantoor in Brussel, krijg ik af en toe e-mails van medewerkers dat zij, omdat het kantoor in Brussel staat, in hun taal van keuze aangesproken willen worden. Dat is wettelijk geregeld en daar zit een groot verschil met Spanje, voor zover ik dat kan zien vanuit hier. In België zijn de rechten van Vlamingen en Walen vastgelegd en in het beleid wordt (misschien niet naar de zin van iedereen) rekening gehouden met het feit dat er Walen en Vlamingen zijn.

In Spanje is vastgelegd dat Spanje 1 is, zonder enige uitzondering, terwijl Spanje als land nooit 1 land geweest is. En dat is waar de problemen voor een groot deel vandaan komen en wat de belangrijkste politieke vraag is: hoe zien wij, als Spaanse regering, Spanje en hoe gaan wij dat vormgeven?
Tot op heden heb ik niet de indruk dat dit een vraag is die de Spaanse regering bezig houdt. Die zien het meer als een schending van de wet dan als een politieke kwestie.
Maar vanwege mijn rooster, moet ik heel eerlijk toegeven dat ik de afgelopen maand niet heel erg het nieuws heb bijgehouden. Het lezen van Spaanse kranten kost energie en tijd en van beiden heb ik op dit moment te weinig.